کارگران فصلی و ساختمانی با بحران بیکاری بیگانه نیستند. در طول سال نیز عدم تعلق بیمه بیکاری در ایامی که موفق به یافتن کار و پروژه ساختمانی نبودند، گریبانشان را گرفته بود. مدت‌ها است که درباره مصیبت‌های بیمه کارگران ساختمانی شنیده‌ایم. طبق آماری که بهروز کریمی، مدیرکل نام‌نویسی و حساب‌های انفرادی سازمان تامین اجتماعی سال گذشته اعلام کرده بود؛ بیش از ۵۰۰ هزار کارگر ساختمانی بیمه ندارند. بحث احراز اشتغال کارگران به کار ساختمانی موجب شده تا بسیاری از کارگران حمایت‌های بیمه‌ای نداشته باشند. حالا با وجود تهدید کرونا در معیشت کارگران، آنها حمایت بیمه‌ای ندارند.
بیمه ندارند تا روزهای بیکاری را بگذرانند
بی‌ثبات‌کارها نه بیمه‌ای دارند و نه اصلاً در روزهای عادی سال «دستمزد مصوب شورای‌عالی کار» را دریافت می‌کردند که حالا اندوخته و پس‌اندازی برای این روزهای تنگ بیکاری در پی شیوع کرونا دارند. البته که دستمزد مصوب شورای‌عالی کار آنقدر کمتر از هزینه‌های واقعی زندگی کارگران است که هیچ کارگری نمی‌تواند پس‌اندازی داشته باشد.
خیلی از کارگران ساختمانی در روزهای سختی که در پی گران شدن بنزین رخ داد، کمک معیشتی نگرفتند و مجبور به قرض از آشنایان شدند، حالا یک کارگر مقروض که از قضا بیکار نیز شده و بیمه هم ندارد تا طلب بیمه بیکاری کند، چطور باید از پس هزینه‌های زندگی بربیاید؟
مهرداد بائوج لاهوتی (عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس) درباره یارانه کرونا گفته بود: کرونا به شمار قابل توجهی از کسب‌و‌کار‌ها و افراد خسارت وارد کرده است. افرادی که تحت پوشش بیمه هستند در صورت آسیب دیدن از این بیماری، بیمه بیکاری می‌گیرند، اما ما در کشور با افرادی رو‌به‌رو هستیم که از حمایت‌های بیمه‌ای برخوردار نیستند و به‌صورت روزانه کسب درآمد می‌کنند. بر این اساس قرار شد در گام اول یارانه‌ای بین ۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان به افرادی که کرونا به‌طور کامل درآمد آنها را از بین برده پرداخت شود. علاوه بر این قرار است وامی یک تا دو میلیونی به افراد دیگری داده شود. وام اعطایی بدون ضامن پرداخت می‌شود و قرار شد اقساط آن با مدتی تنفس، بعد از اینکه وضعیت به حالت عادی برگشت از یارانه افراد کسر شود.
اطلاعات کارگران ساختمانی علاوه بر اینکه در سامانه خدمات رفاهی ایرانیان ثبت شده در اختیار انجمن‌های صنفی آنان نیز قرار دارد. کارگران ساختمانی به این علت که کارفرمای مشخصی ندارند، برای مطالبات خود به انجمن‌هایشان مراجعه می‌کنند و اغلب انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی در جریان مشکلات روز کارگران هستند. با این‌حال دولت هنوز در رابطه با کارگران ساختمانی اقدامی نکرده است.
نخستین ضربه به کارگران قم وارد شد
عباس شیری (بازرس کانون عالی کارگران ساختمانی سراسر کشور و رئیس انجمن صنفی استادکاران و کارگران ساختمانی قم) در گفت‌وگو با ایلنا گفت: شیوع ویروس کرونا از قم آغاز شد و نخستین ضربه در بین کارگران ساختمانی به کارگران قم وارد شد. کارگران یکی یکی بیکار شدند. به گونه‌ای که بیش از نیمی از کارگران ساختمانی در قم از ادامه اشتغال محروم شدند.
وی تصریح کرد: از زمانی که برخی محدودیت‌های ساعات کاری برای اداره‌ها مصوب شد، ما از طرف انجمن صنفی کارگران ساختمانی قم، نامه‌ای به وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نوشتیم و از آنها خواستیم تا برای معیشت کارگران ساختمانی فکری کنند. رونوشت این نامه به استاندار و بیشتر مسئولان مربوطه ارسال شد. اما متاسفانه طی این ماه اطلاع دارم که هیچ کمکی صورت نگرفته است. واقعاً زندگی کارگران ساختمانی به شدت در مضیقه است. چند روز پیش یکی از کارگران از من ۲۰ هزار تومان پول قرض می‌خواست.
او ادامه داد: پیشتر نیز این کارگران در مضیقه بودند اما اگر بیکاری برایشان حاصل می‌شد، لااقل دنبال کاری می‌رفتند تا از بتوانند گذران زندگی کنند اما اکنون شرایط خیلی سخت شده و کارگران هیچ درآمد جایگزینی ندارند.
شیری خاطرنشان کرد: مسئولان به کارگران قول دادند که به افرادی که اشتغالشان در اثر کرونا از بین رفته کمک کنند. قرار بود به ۳ میلیون نفر کمک معیشتی پرداخت کنند اما متاسفانه فعلاً به کارگران ساختمانی مبلغی داده نشد. البته به نظر می‌رسد کمک‌های نقدی مربوط به بخشی از جامعه بوده که هیچ منبع درآمدی نداشته است. خیلی از کارگران ساختمانی که شغلشان از دست رفت، واقعاً منبع درآمدی نداشتند اما هنوز کمک حمایتی نگرفته‌اند.
وی افزود: در عین حال وعده داده شد که به کارگران فصلی و ساختمانی یک تا دو میلیون تومان وام با بهره ۴ درصدی اعطا کنند. اما واقعاً کارگری که بیکار شده و افق درآمدی در برابر خود نمی‌بیند، چطور باید وام بگیرد. ضمناً خیلی از کارگران ساختمانی همین الان هم مقروض هستند.
در این گرفتاری معیشتی نمی‌توانیم خانه‌نشین شویم
شیری تاکید کرد: کارگران ساختمانی بیمه بیکاری هم ندارند. بنابراین برای تامین معاش مجبور می‌شوند از خانه بیرون بزنند. رسانه ملی چطور می‌گوید که مردم خانه‌نشین شوند. کارگر ساختمانی در این گرفتاری معیشتی نمی‌تواند خانه‌نشین بشود. قرنطینه خانگی نیازمند برنامه‌ریزی‌های دولتی برای تامین معاش و ضروریات زندگی است.
وی افزود: چرا وزیرتعاون، کار و رفاه اجتماعی از حقوق کارگران فصلی و ساختمانی دفاع نمی‌کند؟ ما به هر مسئولی مراجعه می‌کنیم، ما را به وزارت کار حواله می‌کنند. بیش از نیمی از کارگران ساختمانی از بیکاری رنج می‌برند و نیمی دیگر نیز بدون ماسک و دستکش و تجهیزات بهداشتی مشغول به کار هستند.
رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی قم گفت: رسانه ملی در این روزها دوربین را به سمت قشر ضعیف جامعه ببرد تا مشکلات ما به گوش مسئولان برسد و سریعتر کاری برای کارگران ساختمانی انجام شود.
او ادامه داد: ما پیشنهاد دادیم که یک بازرس در اختیار انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی و به ویژه در قم قرار دهند تا بتوانیم به پروژه‌های ساختمانی دولتی و خصوصی سرکشی کنیم و جاهایی که کارگران بدون امکانات بهداشتی ازجمله دستکش و ماسک مشغول به کار هستند، نظارت داشته باشیم و مجبور کنیم تا به کارگران رسیدگی کنند. اما متاسفانه این خواسته ما نیز بی‌پاسخ ماند.
او ادامه داد: اطلاعات کارگران ساختمانی در سامانه رفاه موجود است. اگر در صنف ما آسیب‌پذیر نیست، پس چه کسانی مشمول حمایت‌های دولتی می‌شوند؟ ما یک نهاد مردمی هستیم و ما با جامه کارگران ارتباط داریم.
وی تصریح کرد: آیا کارگری می‌تواند بابت عدم تجهیز امکانات بهداشتی از کارفرما شکایت کند؟ اگر هم شکایت صورت بگیرد، یک تا دو سال دوندگی دارد. کار فصلی کارگران ساختمانی کوتاه‌تر از زمان رسیدگی به این پرونده‌هاست و عملا طرح دعوی در هیات‌های حل اختلاف نیز راه به جایی نمی‌برد.