مقاله "انواع شهر اسلامی و اشاراتی به نحوه شاخص سازی در راستای شهری آرمانی- اسلامی"

چکیــــده

در دهه های اخیر متون متعددی در مورد شهر اسلامی منتشر شده است. در این پژوهش، نخست به تشریح آنچه بسیاری به عنوان شهر اسلامی تلقی کرده اند و سپس به شفاف سازی موضوع پرداخته می شود. بررسی ادبیات موجود موضوع نشان می دهد در بیشتر مطالبی که تاکنون ارائه گردیده، به صورت موردی به نکاتی در مورد شهرهای موجودی که مسلمانان در آنها زندگی می کنند و یا به برخی از اصول کلی اسلام اشاره شده است. اندیشمندان مسلمان کمتر به مطالعاتی پیرامون تعریفی شفاف از شهر اسلامی، شاخص سازی، نحوه اسلامی کردن و تبلور فیزیکی آموزه های دینی (به خصوص آنچه در قرآن کریم، نهج البلاغه و دیگر احادیث معتبر آمده است) پرداخته اند. دین مبین اسلام که در بین ادیان الهی از کامل ترین ادیان محسوب می شود؛ دارای آموزه های مفید و مثمر ثمری است که بالشک می توان با مطالعه و تجزیه و تحلیل مطالب موجود، به معیارهای پسندیده ای در مورد برنامه ریزی و طراحی شهری دست یافت. همچنین موارد و مصداق های بسیاری در شهرهای سنتی ایرانی-اسلامی وجود دارد که می توان با مطالعه آنها به تبیین معیارهایی برای برنامه ریزی و طراحی شهری ایرانی- اسلامی پرداخت. در این پژوهش از طریق روش توصیفی- تحلیلی نخست به مروری بر پیشینه مطالب ارائه شده در مورد شهر اسلامی و سپس به بررسی مصداق های موجود پرداخته شده است. یافته های این پژوهش و اظهارات صاحب نظران در مورد تعابیر رایج در اسلام در مورد شهر همچون اوصاف شهر مناسب از نظر کالبدی و عملکردی در قرآن و احادیث نشان می دهد که مطالب موجود را می توان به دو دسته تقسیم نمود. نخست آنهایی که شهر اسلامی را بر اساس شهرهای سنتی و آنچه موجود است تعریف کرده اند. دوم آنهایی که شهر اسلامی را آن طور که باید باشد توصیف نموده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد شاخص هایی که توسط مسلمانان صاحب اندیشه در راستای دستیابی به شهری آرمانی- اسلامی از آموزه های دینی استخراج می شود؛ در مجموع دو دسته اند. برخی به طور مستقیم در برنامه ریزی و طراحی شهری قابل به کارگیری و برخی غیرمستقیم قابل بهره برداری است. در این مقاله ضمن اشاره به نحوه شاخص سازی، به یک الگوی پیشنهادی ممکن بر اساس احادیث برای محله های اسلامی، نیز اشاره شده است.

به قلم "محمدرضا پورجعفر،علی پورجعفر،سیما صفدری"

منبع : فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی/شماره هشتم/پائیز 1394/سال سوم

برای دریافت مقاله بر روی لینک روبرو کلیک نمایید.