چکیده

سیستم‌های برنامه‌ریزی شهری در معرض عدم‌قطعیت‌ها و پیشایندهایی قراردارند که می‌توانند موجب اختلال در کارکردهای آنها شوند. برای رویارویی با این چالش در تفکر راهبردی «رهیافت پیشایندی» مبتنی بر اصل «تطابق با شرایط ویژۀ مورد برنامه‌ریزی» تدبیر شده است. در بزرگ‌شهر تهران افزون بر پیشایندهای ذاتی، پیچیدگی فرایندهای تصمیم‌گیری ناشی از تمرکز تصمیم‌گیری بخش عمومی، تمرکز سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های اقتصادی در کشور و وجود عوامل تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری چندگانه نیز همچون عوامل تشدیدکنندۀ اثرات پیشایندهای ذاتی عمل می‌کنند. پژوهش این مقاله پرسشی دوگانه را پیش می‌کشد: نخست اینکه آیا عوامل سیاست‌گذار و اجراکنندۀ سیاست‌های شهری در برنامه‌ریزی برای بزرگ‌شهر تهران از پیشایندهای موجود و نیز ضرورت به‌کارگیری رهیافت پیشایندی در سازوکار برنامه‌ریزی که در پی یکپارچگی است برای این شهر آگاه هستند و دوم اینکه چگونه می‌توان به ردیابی وجود چنین آگاهی و چگونگی رویارویی عوامل سیاست‌گذار و اجراکنندۀ سیاست‌های شهری در این بزرگ‌شهر با پیشایندهای شناخته شده و یا ناشناخته پرداخت. در این مقاله از روش «بازبینی سیستماتیک» برای توصیف-تحلیلی چارچوب‌های نظری مربوط به رهیافت پیشایندی و از روش «تحلیل کیفی-استنتاجی محتوای متون» برای آزمون به‌کارگیری رهیافت پیشایندی در برنامه‌ریزی یکپارچه برای بزرگ‌شهر تهران استفاده شده است تا بتوان فرصت‌های پیش رو در استفاده از رهیافت پیشایندی را برای ارتقای کارکرد سازوکار جاری برنامه‌ریزی و آماده‌سازی مسیر استقرار سازوکاری بازسازماندهی‌شده به منظور راه‌اندازی برنامه‌ریزی مبتنی بر اصول یکپارچگی برای بزرگ‌شهر تهران و نیز بازدارنده‌های موجود احتمالی در به‌کارگیری رهیافت پیشایندی در این در مسیر را ردیابی‌کرد.

به قلم "وحیده ابراهیم نیاز،زهره عبدی دانشپور"

منبع : دوفصلنامۀ دانشگاه هنر/شماره 18/بهار و تابستان96

برای دریافت مقاله بر روی لینک روبرو کلیک نمایید.