این که شرکت های مهندسی و مهندسان مشاور چه نقش و وظیفه ای در چرخه فعالیت صنعت ایفا می کنند و حضور آنها چه مزایایی دارد، نظر عده ای از متخصصان این صنعت را به خود جلب نموده است. برای شناخت خدمات و وظایف گروه مهندسان مشاور، مراحل انجام کار آن‌ها بشرح زیر آورده می‌شود .
لازم به ذکر است که وظایف تشریح شده مربوط به مهندسان مشاوری است که مشاوره طرح های عمرانی را برای کارفرما انجام می‌دهند و حدود خدمات و شرح وظایف مهندسین مشاور که عهده دار وظیفه مشاوره برای پیمانکاران هستند متفاوت می باشد.

مرحلة اول – مطالعات مقدماتی
مرحلة‌دوم – انجام مطالعات تفصیلی و تهیه اسناد مناقصه
مرحلة سوم – انجام مناقصه و نظارت
مرحلة اول : مطالعات مقدماتی
مطالعات مقدماتی شامل دو قسمت اساسی می باشد :
الف – شناسایی و بررسی اولیه
ب – تهیه طرح مقدماتی
الف – شناسایی و بررسی اولیه
1-   مذاکره و تبادل نظر با کارفرما و کسب اطلاع از نیازمندی‌های طرح
2-   مطالعه و بررسی نیازمندی های کنونی و آتی طرح
3- تحقیق و بررسی در مورد مصالح ساختمانی محلی، لوازم و تجهیزات و تأسیسات، نیروی انسانی و همچنین پیش بنیی نوع مصالح اصلی و تأسیسات ساختمان که مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
4-   تعیین فضاها و سطوح لازم، مقیاس‌ها و روابط بین قسمت‌ها و اجزاء تشکیل دهنده‌ طرح
5-   تهیه نقشه‌های شماتیک
6-   تهیه یک برآورد اولیه از هزینه اجرای طرح
ب – تهیه طرح مقدماتی
1- بــررسی راه حل‌های مختلف و تعیین بهترین و مناسب ترین آن‌ها با توجه بــه اعتباراتی که برای اجرای طـرح پیش بینی شده است در این بررسی باید نهایت کوشش برای صرفه جویی انجام گیرد.
2- مهندس مشاور در طرح مقدماتی باید نیازهای کنونی را تعیین کرده و طرح مقدماتی را که شامل این قسمت‌ها است تنظیم و برای تصویب کارفرما تسلیم کند :
الف – اطلاعات دربارة نیاز‌های کنونی و گزارش توجیهی دربارة طرح پیشنهاد شده
ب – ذکر مشخصات اصلی اجزای طرح و تنظیم صورت برآورد هزینه با توجه به حدود خدمات موضوع قرارداد
ج   – نقشه‌های مربوط به طرح مقدماتی
د   – گزارش ضمیمه از قبیل نتایج آزمایش‌های خاک ، آب ، آبده چاه و…
هـ   – زمان تقریبی لازم برای اجرای مراحل مختلف طرح و برنامه در مرحله دوم
تذکر : هنگام تنظیم طرح مقدماتی ، تأمین هماهنگی طرح با سایر طرح‌های مشابه و همچنین توسعه آینده مراعات خواهد شد . در ضمن در موقع تنظیم طرح مقدماتی باید کمیت و کیفیت نیروی انسانی در حوزه عملیات طرح مربوط چه از نظر اجرای طرح و چه از نظر بهره برداری آینده مورد توجه مشاور قرار گیرد و توصیه لازم را به کارفرما بکند.
مرحلة دوم : انجام مطالعات تفصیلی و تهیه اسناد مناقصه
خدمات و وظایف مهندس مشاور در مرحله دوم به این شرح است :
1- بررسی کامل و جامع دربارة مصالح و سایر منابع محلی و مسایل مربوط به زمین شناسی، هواشناسی، آب آشامیدنی، آب‌های زیرزمینی، تأمین و توزیع برق، شبکه فاضلاب و سوخت و سایر شرایط مهم عمومی‌و محلی که برای تهیه پروژه و اخذ تصمیم راجع به خصوصیات آن لازم است.
2-   تهیه مشخصات فنی عمومی‌و خصوصی و تهیه جدول مقادیر کار
تبصرة 1- مهندس مشاور باید مشخصات فنی را طوری تنظیم کند که لااقل سه پیمانکار یا سازنده یا پیشنهاد دهنده، بتوانند در مناقصه شرکت کنند.
تبصرة 2- مهندس مشاور همچنین باید در مورد تجهیزات در شرایط پیمان متذکر شود که نظارت بر ساخت و آزمایش محصول، باید به وسیلة کارفرما یا مؤسسات فنی دارای صلاحیت که به عنوان نماینده کارفرما انتخاب می‌شوند انجام شود و پیمانکار موظف به همکاری در این خصوص است .
تبصرة 3 – در شرایط مناقصه بایددستور داده شود که پیشنهاد دهندگان در مناقصه برنامه کلی کار خود را که بعداً‌ با توافق بین کارفرما و مهندس مشاور و پیمانکار قابل اصلاح خواهد بود به ضمیمه اسناد مناقصه تنظیم کنند مرحلة سوم : انجام مناقصه و نظارت
شروع مرحله مناقصه و نظارت با ابلاغ کتبی کارفرما خواهد بود . این مرحله خود شامل سه قسمت اساسی است :
اول- انجام مناقصه و تعیین پیمانکار یا پیمانکاران
دوم – نظارت بر اجرای کار
سوم – نظارت در دوره نگهداری
اول – انجام مناقصه و تعیین پیمانکار یا پیمانکاران
الف – مهندس مشاور موظف است پس از دریافت دستور کتبی کارفرما مبنی بر شروع مرحله مناقصه و نظارت با رعایت کلیه مقررات معمول ، تشریفات انتخاب ، دعوت از پیمانکاران برای مناقصه ، قیاس پیشنهادات ، تهیه گزارش توجیهی نتیجه مناقصه و تعیین برنده را براساس دستورالعمل‌های مربوطه به این ترتیب انجام دهد :
1- در مورد شرکت‌های واجد صلاحیت تحقیق کرده با سازمان‌های ذیصلاح و کارفرما در انتخاب پیمانکاران همکاری کند.
2-   در مهلت مقرر به پیمانکاران انتخاب شده برای شرکت در مناقصه‌ها دعوتنامه بفرستد.
3- نسخه‌های کافی از اسناد مناقصه را به شرکت‌های دعوت شده بدهد . ( بهای اسناد مناقصه که مهندس مشاور به شرکت کنندگان در مناقصه می‌فروشد با موافقت قبلی کارفرما تعیین خواهد شد).
4- در صورت مراجعه اطلاعات اضافی و توضیحات کافی را در اختیار شرکت کنندگان در مناقصه قرار دهد (‌اطلاعات اضافی باید در اختیار تمام شرکت کنندگان گذاشته شود).
5-   اصلاحیه‌های لازم برای اسناد مناقصه را پس از دریافت مصوبه لازم ، صادر کند.
6-   در کمیسیون‌های مختلف مربوط به مناقصه شرکت کند.
7-   از وضع پیشرفت مناقصه گزارش تهیه کرده و ارایه کند.
8-   با کارفرما در مذاکره با برنده مناقصه همکاری کند.
ب – کارفرما پس از بررسی گزارش مشاور ، برنده مناقصه را تعیین و اعلام می‌کند و پس از آن مهندس مشاور نسخه‌های پیمان و پیوست‌های آن را صادر می‌کند.
ج   – کارفرما پس از امضای پیمان ، نسخه‌هایی از آن را به مشاور برای مبادله با پیمانکار می‌دهد.
دوم – نظارت بر اجرای کار
1-   مهندس مشاور باید برنامه تفصیلی اجرایی پیشنهادی پیمانکار را که باید براساس برنامه کلی کارباشد پس از رسیدگی و اصلاح و تأیید کارفرما به پیمانکار ابلاغ کند .
2- مهندس مشاور باید طبق نقشه‌ها و مدارک ، اراضی و نقاط اصلی کار را ضمن صورت مجلس به پیمانکار تحویل دهد.
3- مهندس مشاور باید نقشه‌ها ، محاسبات ، طراحی‌ها و روش‌های آزمایش مربوط به تجهیزات مختلف موضوع پیمان را قبل از اقدام پیمانکار به سفارش ، رسیدگی و تأیید کند و مطمئن شود که مارک محصولات و مشخصات آن‌ها با مشخصات تجهیزاتی که پیمانکار به ضمیمه پیشنهاد خود ارایه کرده است یکسان باشد.
4- مهندس مشاور هنگام تحویل تجهیزات به کارگاه و نصب آن‌ها موظف است آن‌ها را بازرسی کرده و آن‌ها را از نظر کیفیت و کمیت با مشخصات تأیید شده قبلی تطبیق دهد.
5-   باید از تمام دستورها و مکاتبه‌ها با پیمانکار و نقشه‌ها نسخه ای برای کارفرما بفرستند.
6- مهندس مشاور باید نظارت کار را با کارکنان خود که به طور مرتب تمام فعالیت‌ها را بازدید می‌کنند انجام دهد . مطابق بودن عملیات پیمانکاران را با مشخصات منضم به قرارداد نظارت کند و تصدیق کند که کار طبق مشخصات انجام شده است.
7- مشاور موظف است پس از اندازه گیری کارهای انجام شده صورت وضعیت‌های تهیه شده از سوی پیمانکاران و نیز تعدیل صورت وضعیت‌ها را رسیدگی و گواهی کند.
8- مشاور موظف است گزارش‌های تفصیلی و جامع ماهیانه از جریان عملیات را به همراه نمودارهای لازم و صورت هزینه‌های انجام شده و برآورد مبالغ مورد نیاز برای اتمام بقیه کارها تهیه و تنظیم کرده و ارایه دهد.
9- مشاور موظف است بر قراردادهای پیمانکاران جزء در هماهنگی با برنامه زمان بندی کلی پروژه نیز نظارت و دقت کافی داشته باشد.
10- مشاور موظف است فعالیت‌های پیمانکاران را در مقاطع مختلف ارزیابی کرده و در صورت هماهنگ نبودن آن‌ها با زمان بندی پروژه اخطاریه کتبی برای پیمانکاران صادر کند.
11- کمک و همکاری حین اجرای عملیات با کارفرما برای حل و فصل دعاوی و اختلافاتی که ممکن است بر اثر اجرای قراردادهای مربوط بین پیمانکار و کارفرما در زمان اجرای عملیات به وجود آید.
12- مهندس مشاور پس از اطمینان از این که عملیات موضوع قرارداد با پیمانکاران طبق مفاد قرارداد مربوط به پایان رسیده و قابل تحویل است تحویل موقت یا قطعی را پیشنهادمی‌کند ودر کمیسیونی که برای تحویل تشکیل خواهد شد شرکت می‌کند .
13- مهندس مشاور پس از پایان کار و انجام تشریفات تحویل موقت ، صورت وضعیت قطعی را که به وسیلة پیمانکار تهیه شده و شامل تمام محاسبه‌ها و اندازه گیری‌های نهایی و سایر مدارک لازم است رسیدگی و به کارفرما می‌دهد.
14-   تهیه گزارش نهایی طرح
سوم – وظایف مهندس مشاور در دوره نگهداری
1- نظارت بر عملیات انجام شده در صورت لزوم وانجام آزمایش‌های لازم برای اطمینان از درستی انجام کارها و رضایت بخش بودن نتیجه‌ها و نیز رفع به موقع معایب و صدور گواهینامه‌های لازم
2-   تهیه و تسلیم گزارش‌های لازم در دوران نگهداری
3-   ترتیب آزمایش نهایی کارها و تشکیل کمیسیون تحویل قطعی و شرکت در آن
4-   صدور گواهی نامه‌های تحویل قطعی و تکمیل نهایی کارها
5- تأیید نقشه‌های اصلاحی کارهای انجام شده که براساس اصلاحات اعمال شده در دوران نگهداری از طرف پیمانکار ارایه خواهد شد و تحویل آن به کارفرما