جغرافیای ایران شامل فضای گسترده ای از کویر و فضای گرم و خشک می باشد که توسط رشته کوه های زیادی احاطه شده است. با توجه به این موضوع که بیشتر بافت زمین در ایران از شن، ماسه و سنگ پوشیده شده، معماران ایرانی با شیوه های بی نظیر خود عناصری مهم مانند آجر یا المان های ترکیبی خلق کرده اند. اکثر ساختمان های شهرهای بزرگ تهران یا اصفهان از متریال آجر ساخته شدند و شما می توانید متودهای به کار رفته در ساختمان های آجری این دو شهر را در تمام جهان مشاهده کنید. اما وقتی به گذشته باز می گردید شاهدد گنجینه ای باورنکردنی از هندسه و الگوهای بصری هستید که تحول عظیمی در نماسازی معماری ایجاد کرده اند. این هندسه فقط در آجرکاری خلاصه نشده و مشاهده می کنیم که درر برخی بناها لایه ای از کاشی با هندسه ای بی نظیر پوسته اصلی را پوشش داده است. هنر خلق پیچیدگی های منظم با استفاده از متریال های گوناگون یکی از توانایی های بی شمار ایرانیان در معماری است که نسبت به آن تسلط خاصی دارند. در دنیای معماری مدرن ساختمان های در لایه های زیادی از گچ، خاک، تخته، شیشه و ... پنهان شده اند. ما می توانیم با مشاهده معماری زیبای ایرانی و هندسه زیبای آن آموزش های گسترده ای از همپوشانی شدن (یکی شدن) سازه و پوسته بنا دریابیم.(یکی شدن پوسته و سازه در اکثر بناها وجود داشته و صرفاً تمام ساختمان های قدیمی ایرانی از این شیوه پیروی نمی کردند.)
در ادامه عناصر اصلی در معماری ایرانی و شیوه استفاده از آن را برای شما قرار داده ایم.
آجر-عنصر الحاقی
آجر متریالی است که همگی ویژگی های آنرا می شناسیم: خاک رس که در قالب مکعبی شکل در آمده. عناصر الحاقی شامل موادی است که اکثراً آن را نمی شناسند. عناصری مانند: مخلوط فشرده شن و ماسه، گل و لای، خاک رس، آب و در برخی مواقع نی که برای اکسترود کردن الگوی مربع به کار می رود. ترکیبات مختلفی در ساخت آجر به کار می رود که به دلیل ایجاد شکل و تزئینات گوناگون مورد استفاده قرار می گیرند. بعضی مواقع آجر توسط گچ پوشیده می شود تا به پوسته بنا از مقاومت بیشتری برخوردار باشد.
کاشی
در اغلب مساجد گنبد خشتی و قوس توسط کاشی های رنگی پوشیده شده است. کاشی مانند المان های قابل نصب از خاک رس پخته شده تشکیل شده که توسط هندسه عالی و بی نظیری به فضا الحاق می شوند. زمانی که پوسته گنبد، ایوان و یا هر بخش از کاشی کاری ایرانی را از مسافت دور مشاهده می کنیم، به نظر سطح یکپارچه و یکدستی را مشاهده می کنیم. اما زمانی که از نزدیگ پوسته ها را می بینیم متوجه جزئیات و زیباشناسی الگوهای ایرانی می شویم.
چوب
پیش از اینکه معماران از شیشه به عنوان پوشش پنجره و در استفاده کنند، متریال چوب با شبکه های هندسی را به عنوان پوشش بازشوها مورد استفاده قرار می دادند. هنر شبکه بندی در و پنجره توسط الگوی های هندسی پیچیده ای طراحی شده که نشان دهنده صنعتگران و هنرمندان ماهر ایرانی در گذشته بوده و معرف خلاقیت بی حد حصر آنها در طراحی و اجرای عنصرهای معماری به شمار می رفته است. نظم و ترتیب از مهم ترین ویژگی های الگوی در و پنجره در معماری سنتی ایران می باشد.
حجاری
تخت جمشید مکانی بی نظیر از معماری 2500 ساله ایرانی است که معرف صنعت و هنر حجاری در دوران باستان می باشد که از اجزاء ابتدایی تشکیل شده است. در امتداد دیوارهای سنگی نقوش بی نظیری از حجاری سربازها، پادشاهان، ملکه ها و حیوانات را مشاهده می کنیم. مفهوم و نگرش این حجاری ها با خواسته های پادشاهان این دوره بسیار هماهنگ بوده و از قوانین و کانسپت های این امپراطوری پیروی می کرده است. توانایی حجاری کردن تصویر یک سرباز سنگی بیش از ده ها بار، بدون استفاده از یک قالب یا ماشین مکانیکی خودکار، نیازمند هوش و نیروی انسانی توانمندی است. تمام سربازها به صورت گام به گام حجاری شده و به لجاظ تناسبات هیچکدام با دیگری تفاوت ندارند. ساخت دیوار های سنگی تخت جمشید مانند دیوارچینی آجر به آجر صورت گرفته، با این تفاوت که رسم نقوش و سر ستون ها از جزئیات و دقت بی نظیری برخوردار می باشد.
معماری معاصر
در مدرسه معماری شهرستان کویری یزد، دانش آموزان روشی معاصر برای ترکیب هندسی پیشرفته توسط متریال های ساده پیدا کردند. این متریال ها شامل منسوجات، رشته های الیافی و سیم می باشند که به وسیله مفاهیم طراحی و صنایع دستی در معماری به کار رفته اند. شیوه ای جالب، ساده و هیجان انگیز که امروزه معادل سازه های چادری پیشرفته برای محوطه و مکان های فرهنگی عمومی مورد استفاده قرار می گیرند.