مدیریت شهری دوران اسلامی در فضاهای اقتصادی شهر و توسعه و بکارگیری آن در شهرهای ایران امروز

چکیده 

از اواخر دهه ­یِ 1980میلادی اداره­ یِ امور شهرها توسط بخش خصوصی با تأکید ویژه بر نواحی بهبود کسب‌و‌کار مورد توجه مدیران شهری قرار گرفته است. بررسی علمی و تجربی در زمینه­ یِ ارتباط بین تمرکززدایی مدیریتی و رشد اقتصادی در سطح محلی در راستای کاهش تصدی­گری دولت­ های مرکزی در بین برنامه­ ریزان شهری نیز به پایه ­ای برای پژوهش­ هایِ بحثی تبدیل شده است. این رابطه توسط بسیاری از اقتصاددانان توسعه و بخش عمومی در سطح بین‌المللی نیز بررسی شده است؛ به نحوی که نظریه‌های تمرکززدایی، ایجاد و گسترش مشارکت مدیریت محلی در روند تصمیم ­گیری­ های محلی به منظور پی ­ریزی توسعه­ ای درون ­زا و پایدار در مناطق محلی را مورد تأکید قرار داده ­اند. از سویی دیگر روندهایِ ملیِ تمرکززدایی و خصوصی‌سازی، شهرهایِ ایرانِ امروز را با چالش‌هایی مواجه کرده است. چالش اساسی در این زمینه، سازوکار انتقال منافع عمومی از نهادهای ملی و مرکزی به نهادهای محلی و از نهادهای محلی به نهادهای خصوصی است. فرایند این انتقال و نحوه­ یِ توسعه و انطباق اصول نوین مدیریت شهری در ایران با تأکید بر انجمن ­های صنفی شهرهای دوران اسلامی هدف اصلی این مقاله است. به منظور دستیابی به این هدف سه نگاه به مدیریت شهرهای اسلامی در فضاهای اقتصادی شهر و سپس شهرهای امروز مورد بررسی قرار گرفته است. نگاه اول به پیشینه­ یِ تاریخیِ مدیریت شهری از طریق نهادهای صنفی توجه دارد. نگاه دوم، سامانه ­های مدرن در شهرهای اروپایی و آمریکایی نظیر نواحی بهبود کسب و کار را مورد بررسی قرار می­ دهد و در نهایت تغییرات ساختاری و مدیریت شهری در فضای تجاری شهرها در دوران پهلوی اول و دوم به عنوان بخشی از واقعیت شهرهای ایران امروز بررسی شده‌اند. یافته‌های این پژوهش نشان می­ دهد در شهرهای ایران از دیرباز تاکنون ساختارها و نهادهای اجتماعی برای صنوف و تجار وجود داشته‌است و تا قبل از انقلاب مشروطیت این نهادها و تشکل­ها در وجه فضایی خود در فضای شهری بازارها و فضای محلات شهری بروز و ظهور پیدا می ­نمودند و در دوران پهلوی اول و دوم تغییرات اساسی در این فضاها ایجاد شد. در نهایت تلاش می­ شود نحوه­ یِ تأثیر و تأثر الگوهای نوین مدیریت شهری بر مدیریت شهری در دوران اسلامی در قالب مدل‌سازی مفومی ارائه شود.

به قلم "محمدحسین شریف زادگان،بهزاد ملک پوراصل"

منبع : فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی / شماره نهم / زمستان 1394 / سال سوم

برای دریافت مقاله بر روی لینک زیر کلیک نمایید.