نقش خلوت در معماری خانه ایرانی

مقاله "نقش خلوت در معماری خانه ایرانی"

چکیده

خانه، مكانی است كه اوّلین تجربه های بی واسطه با فضا، در انزوا و جمع در آن صورت می گیرد و «خلوت» با خود، با همسر و فرزندان، با والدین و خواهر و برادر و دیگران همه و همه بی تعرّض غیر در آن ممكن می گردد. خلوت در مسكن از ضروریّات هر محیط مناسب برای زیست انسان به شمار می رود. وجود خلوت در محیط زندگی، می تواند به ایجاد زمینة مناسب در ابعاد فردی و اجتماعی بیانجامد. علاوه بر آن، آسایش خانواده و فراهم آمدن امكان ارتباط مناسب اعضای آن با یکدیگر و حتّی با سایر نزدیكان، نیازمند خلوت در مسكن است؛ چرا که مسکن به معنای جایی که سکینه و آرامش در آن جاری است، نیازمند نوعی خلوت است. ایجاد تعادل میان خلوت و تعامل اجتماعی امری ضروری است که به وسیلة عناصر کالبدی و در بستر فردی و اجتماعی هر جامعه ای و مبتنی بر ارزش های فرهنگی آن میسّر می شود. این مقاله با پرداختن به مفهوم «خلوت» به روش کیفی و با مروری بر تعاریف مختلف و بعضی نظریّه های این حوزه، به بررسی این مفهوم در حوزة فرهنگ اسلامی می پردازد و در ادامه، دو نسبت جدید «خلوت با خویش» و «خلوت با خدا» را به مفاهیم مربوط به حوزة این نوع مطالعات می افزاید. هم چنین، ضمن نشان دادن اهمیّت این معنا در این فرهنگ به عنصر فضایی و کالبدی آن در معماری نمونه های مورد بررسی اشاره می نماید که به صورت عناصر کالبدی، هم چون صندوق خانه ها، پستوخانه ها، خلوت خانه ها، زاویه ها و یا کنج ها، شکل گرفته اند. در پایان مبتنی بر تعاریف و مصادیق مربوط و با توجّه به پاسخ هایی که ساکنان فعلی مساکن ایرانی- اغلب به ناچار و در محدودة فعلی بناهای خود- به این نیاز داده اند، پیشنهاد می کند که طراحانِ معمارِ مساکنِ ایرانی، فضاهایی را چه به صورت مستقل و چه به صورت همراه با فضاهای دیگر -که امکان تفکیک داشته باشد - در طرّاحی فضاهای مساکن لحاظ نمایند.

به قلم "محمود ارژمند،سمیه خانی"

منبع : فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی

برای دریافت مقاله بر روی لینک روبرو کلیک نمایید.